طاهر خيري- به گواه آمار، آذربايجان شرقي به عنوان يکي از قطب‌هاي اصلي کشاورزي کشور، يک ميليون و 200 هزار هکتار اراضي مستعد کشاورزي دارد و سالانه حدود پنج ميليون تن محصولات کشاورزي در اين استان توليد مي شود که از وجود ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي فراوان اين خطه حکايت مي کند.

طبق گفته مسئولان سازمان جهادکشاورزي آذربايجان‌شرقي سال گذشته 280 ميليون دلار محصولات کشاورزي از اين استان به 45کشور جهان صادر شده است. با توجه به تنوع محصولات توليدي، اين رقم ناچيز بوده و متناسب با ظرفيت هاي بالقوه و بالفعل اين منطقه نيست.

محصولات کشاورزي از آذربايجان شرقي به روسيه، هند، ترکيه، ترکمنستان، عراق، افغانستان، پاکستان، آذربايجان، ارمنستان و امارات متحده عربي صادر مي شود. کالاهاي عمده صادراتي از استان را انگور خشک شده، سيب درختي، لبنيات، صنايع تبديلي و زير بخش زراعت تشکيل مي دهند.

بازار هاي هدف اغلب معدود کشورهاي همسايه هستند که به نظر مي رسد براي صادرات محصولات با کيفيت کشاورزي استان بايد به فکر شناسايي بازارهاي هدف ديگر بود. سهم صادرات محصولات کشاورزي آذربايجان شرقي از کشور طي چند سال گذشته فقط 4.5درصد و سهم صادرات محصولات کشاورزي استان از صادرات غير نفتي استان 20 درصد بر آورد شده است.

نزديک به يک چهارم پياز توليدي کشور در آذربايجان شرقي توليد مي‌شود. علاوه بر اين مرغوب ترين نوع سيب زميني مربوط به اين استان است. با وجود حجم بالايي از توليد محصولات زراعي و باغي در استان از جمله گندم، اين سهم از صادرات براي آذربايجان شرقي قابل قبول نيست.

البته افزايش صادرات نيازمند توسعه صنايع تبديلي، بهبود بسته بندي، فرآوري محصولات کشاورزي و تقويت حمل و نقل است. به طور قطع با افزايش صادرات و حرکت در مسير اقتصاد مقاومتي شاهد شکوفايي و رونق بيشتر توليد در بخش کشاورزي آذربايجان شرقي خواهيم بود. واقعيت اين است که بخش کشاورزي موتور محرک اقتصاد است و صنايع ديگر از جمله صنعت غذايي به توليدات کشاورزي وابسته هستند و در توليد ماکاروني، شکلات، آبميوه، بيسکويت و.. استفاده مي‌شود.

چه اينکه با وجود نوسانات ارزي و شيوع بيماري کرونا در دو سال اخير بخش کشاورزي استان به خوبي توانسته سرپا بايستد و به فعاليت‌هاي خود ادامه دهد. جهش توليد در بخش کشاورزي استان با افزايش بهره وري محقق مي‌شود.

به کارگيري سيستم‌هاي نوين و علمي در افزايش توليد محصولات کشاورزي تاثير دارد. با استفاده از روش‌هاي نوين کشاورزي مي‌توانيم شاهد جهش توليد باشيم. براي رسيدن به توليد پايدار و ارتقاي توليد بايد روش‌هاي نوين را با آموزش به فعالان بخش کشاورزي انتقال داد. از طرف ديگر ميزان و ضريب نفوذ کشاورزي دانش محور درعرصه‌هاي مختلف اين حوزه بايد افزايش يابد.

اين امر با استفاده از دانش روز و روش‌هاي نوين کشت و آبياري تحت فشار با توجه به وضعيت اقليمي استان ميسر است. به واقع با تجهيز کامل اراضي زير کشت استان به آبياري تحت فشار مي توان به بازدهي محصولات کشاورزي اميدوار بود.

اتکاي صرف به خام فروشي محصولات کشاورزي، رويکردي اشتباه و غير اقتصادي است. در مقابل اگر اين محصولات فرآوري شوند براي بخش کشاورزي استان ارزش افزوده ايجاد مي کنند. به نظر مي رسد نگاه ويژه اي به توسعه صنايع تبديلي صورت گيرد.

با برنامه ريزي و تشويق سرمايه گذاران به سرمايه گذاري در اين بخش، مي توان جهش توليد محصولات کشاورزي و صنايع تبديلي و غذايي را در استان شاهد بود. بخش کشاورزي آذربايجان شرقي نيازمند تحول در رويکردها است.

اقدامات اساسي مانند توجه به بسته بندي مناسب محصولات، توسعه بازارهاي هدف داخلي و خارجي، فرآوري محصولات به منظور ايجاد ارزش افزوده براي اين بخش، گسترش کشت مکانيزه در اراضي کشاورزي بايد انجام شود.

طاهر خيري