احرار: مسئول آموزش همگاني انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي کشور با تشريح نکاتي در ارتباط با تغذيه در ماه رمضان، ضمن اشاره به مزاياي روزهداري، بر عوارض ناشي از عدم صرف وعده سحري تاکيد کرد.
مينا کاوياني با اشاره به تأثير روزه بر بدن انسان، با بيان اينکه روزه براي بهداشت و سلامت جسم و روان انسان بسيار مفيد است، اظهار کرد: از بزرگان نقل شده است که معده، مرکز و خانه هر دردي است و پرهيز از خوردن غذاهاي نامناسب و خودداري از زيادهروي در خوردن، اساس هر درمان و از بهترين موارد شفابخش است.
برخي مزاياي روزهداري
وي با بيان اينکه به تجربه ثابت شده، افرادي که به اندازه و بطور منظم غذا ميخورند نسبت به کساني که بطور نامنظم و بيش از حد نياز غذا ميخورند، سالمترند، تصريح کرد: بنابراين ماه رمضان، فرصت مغتنمي براي نظم بخشي به برنامه غذايي و تمرکز بيشتر بر روي مقدار و نوع وعدههاي غذايي مصرفي است. در نتيجه با کسب اطلاعات کافي، ميتوانيم علاوه بر بهرهگيري معنوي، به سلامت جسم هم بپردازيم.
وي ادامه داد: از ديگر مزاياي روزه اين است که افراد به کمتر غذا خوردن و در نتيجه کاهش دريافت انرژي و در نتيجه کاهش وزن تشويق ميشوند. روزه گرفتن همچنين ميتواند به کاهش کلسترول تام خون بخصوص کلسترول بد (LDL-c) کمک کرده و باعث افزايش کلسترول خوب خون (HDL-c) شود که مجموعه اين تغييرات ميتواند به پيشگيري از بيماريهايي مانند پرفشاري خون، چاقي و افزايش چربيهاي خون کمک کند.
نکاتي در مورد چند گروه خاص
وي با تاکيد بر نکات ضروري در مورد چند گروه خاص، اظهار کرد: بطور کلي بيماراني که نياز به مصرف منظم دارو در طول روز دارند، براي روزه گرفتن حتماً بايد با پزشک معالج خود مشورت کنند، زنان باردار و شيرده و همچنين کودکاني که احياناً دچار سوءتغذيه يا مشکلات جسمي باشند نيز بايد مورد توجه خاص قرار گرفته و با نظر پزشک و متخصص تغذيه تصميمگيري کنند.
عوارض روزهداري بدون صرف وعده سحري
کاوياني، اولين و مهمترين مساله را خوردن سحري عنوان کرد و گفت: برخي از روزهداران بدون سحري روزه گرفته و يا نيمه شب مختصر غذايي خورده و تا افطار روز بعد هيچ غذايي نميخورند. اين در حاليست که نخوردن سحري باعث ميشود نيازهاي تغذيهاي افراد تأمين نشده و بويژه سلولهاي مغزي که سوخت اصلي آنها قند (گلوکز) است، دچار کمبود اين ماده مغذي شده و بدن به ناچار براي جبران اين مسئله، چربيهاي بدن را بطور ناقص ميسوزاند که اين امر موجب توليد ترکيبات سمي بنام ترکيبات ستوني در بدن ميشود. وجود اين ترکيبات در بدن عوارضي نظير بوي بد دهان و سردرد ايجاد ميکند.
وي ادامه داد: مشکل ديگري که در صورت حذف وعده سحري ميتواند توأم با افت قند خون (هيپوگليسمي) ايجاد شود، کاهش تمرکز و يادگيري، بيحوصلگي و خستگي است که در نتيجه آن شخص قادر به انجام امور و فعاليتهاي روزمره خود به نحو مطلوب نخواهد بود.
مواد غذايي مناسب براي وعده سحري
اين متخصص تغذيه، به تعويق انداختن احساس گرسنگي را از ديگر مزاياي خوردن سحري عنوان کرد و گفت: همانطور که گفته شد، صرف وعده سحري براي همه روزهداران به خصوص نوجوانان در حال رشد ضروري است و بايد شامل يک وعده غذاي کامل براي هرفرد باشد. بنابراين بايد با گنجاندن منابع غذايي پروتئيني مانند انواع گوشت، مرغ، ماهي، تخم مرغ، لبنيات و يا حبوبات به همراه غلات در وعده سحري، پروتئين مورد نياز بدن را تأمين و احساس گرسنگي را به تعويق انداخت.
نياز بدن به آب در زمان روزه را چگونه تأمين کنيم؟
وي تأمين نياز بدن به آب و به تعويق انداختن احساس تشنگي را هدف ديگر از خوردن سحري عنوان کرد و گفت: براي دستيابي به اين هدف چند راهکار وجود دارد. يکي پرهيز از خوردن غذاهاي پرادويه، تند و همينطور غذاهاي شور و همچنين غذاهاي پرچرب که موجب ايجاد احساس تشنگي در طول روز ميشود مانند کله پاچه يا سيرابي و شيردان.
کاوياني ادامه داد: راهکار ديگر براي تأمين آب مورد نياز و به تعويق انداختن حس تشنگي، نوشيدن مقدار کافي آب و استفاده از انواع ميوهها و سبزيها به صورت تازه، آبپز و بخارپز در وعده سحر است. با اين کار علاوه بر آب، ويتامينها و مواد معدني نيز به بدن ميرسد. بنابراين توصيه ميشود حتماً کنار غذا، سالاد مصرف شده و براي چاشني هم از موادي مثل آبليمو به همراه روغن زيتون استفاده شود.
وي در اين رابطه به ذکر نکتهاي بهداشتي اشاره کرد و گفت: يبوست يکي از مشکلاتي است که به دنبال نبود آب کافي براي دفع مواد زائد از بدن ايجاد ميشود. بنابراين چنانچه در ماه رمضان دچار اين حالت شديد، ميتوانيد از خورشتهاي ملين مانند خورشت آلو و انواع خورشتهاي حاوي سبزي استفاده کنيد. خوردن انواع سبزيهاي خام و پخته، ميوهها و برگههاي خيسانده مثل آلو و هلو هم به بهبود اين وضعيت کمک ميکند. ضمناً روغن زيتون همراه سالاد هم در پيشگيري و درمان يبوست مؤثر است.
مواد غذايي مناسب براي وعده افطار
کاوياني با بيان اينکه وعده افطار بعد از چند ساعت طولاني استراحت دستگاه گوارش، صرف ميشود، اظهار کرد: بنابراين براي فعال شدن مجدد دستگاه گوارش بايد نکاتي رعايت شود تا دستگاه گوارش به بهترين نحو ممکن فعاليت خود را آغاز کرده و کمترين فشار را متحمل شود. در همين رابطه توصيه ميشود شروع افطار با يک نوشيدني گرم مانند چاي شيرين و يا شير باشد. همچنين ميتوان افطار را با يک ماده غذايي مثل خرما آغاز کرد تا ضمن کنترل اشتها و پرهيز از زيادهروي در خوردن غذا، بخشي از نياز بدن به ويتامينها و مواد معدني نيز تأمين شود.
مسئول آموزش همگاني انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي کشور در پايان با تاکيد بر اينکه معده خالي، تحمل غذاي سنگين و حجيم را ندارد، افزود: توصيه اين است که مقدار زيادي غذا به صورت يکباره مصرف نشود؛ چراکه اين مساله عوارضي مانند سردرد، سرگيجه و تهوع را به دنبال دارد. براي پيشگيري بايد علاوه بر مقدار غذاي مصرفي، به نوع مواد غذايي نيز توجه شده و از مصرف مواد نفاخ، حجيم و نوشيدنيهاي گازدار خودداري شود. همچنين از مصرف غذاهاي پرچرب مثل آش رشته با سير و پياز داغ فراوان و آبگوشت تهيه شده با دنبه، خودداري شود.
ايسنا