احرار: وجود مخازن زير زميني نفت در آذربايجان شرقي چندي است توسط عده اي از مسئولين مطرح مي شود که ادعايي بيش نيست و در صورت صحت موضوع، مقرون به صرفه بودن آن جاي ترديد و شک دارد.
بودن يا نبودن، اين‌بار واقعا مسئله اين است. يکي از مسئولان آذربايجان شرقي به تازگي ادعا کرده است که در اين استان نفت وجود دارد.
جواد رحمتي، معاون عمراني کنوني استاندار آذربايجان شرقي، زماني که سرپرست استانداري آذربايجان شرقي بود با مدير اکتشافات شرکت ملي نفت ايران ديدار کرد. او در اين ديدار ادعا کرد که بر اساس مطالعات اوليه، وجود نفت در اين استان تاييد شده است و انتظار مي‌رود هرچه زودتر عمليات اجرايي پيرامون آن انجام شود.
عقيده او بر اين است که تحقق عمليات اکتشاف نفت، مي‌تواند اقتصاد، اشتغال و توليد اين استان را به شکوفايي برساند و درحالت کلي اوضاع را بهتر کند.
استان آذربايجان شرقي يکي از استان‌هاي کاملا صنعتي ايران به شمار مي‌آيد. اقتصاد مردم اين استان بيش‌تر از آنکه به کشاورزي متکي باشد، به کارخانجات صنعتي بزرگ وابسته است. صنايع مختلفي از قبيل صنايع شيميايي، ماشين‌آلات و تجهيزات، محصولات کاني غيرفلزي، مواد غذايي، آشاميدني و قطعات خودرو، نساجي، پوشاک، چرم و کفش در شهر تبريز که مرکز آذربايجان شرقي است، مشغول فعاليت هستند.
حال آيا واقعيت داشتن وجود نفت در اين استان، و عملياتي کردن آن، ممکن است تحولاتي مثبت در اقتصاد استان به وجود بياورد؟
اقتصاد ايران سال‌هاست که بوي نفت مي‌دهد. نفت‌هايي که از جنوب کشور و از ميدان‌هايي چون اهواز، گچساران، آزادگان، مارون و... استخراج مي‌شود اما خود اين مناطق درحال حاضر از محروم‌ترين نقاط ايران به شمار مي‌آيند.
درحالي که اهواز روزانه 750هزار بشکه نفت توليد مي‌کند، مردم اين شهر و استان خوزستان از ابتدايي‌ترين نيازها همچون آب آشاميدني سالم بي‌بهره هستند.
از طرفي ديگر سال‌هاست که ايران نفت خود را به صورت خام و بدون هيچ ارزش‌افزوده‌اي به کشورهاي خارجي صادر مي‌کند. به عبارتي ديگر اقتصاد ايران به نفت وابسته است اما به تازگي که آمريکا تحريم‌هايي عليه ايران اعمال کرده، انتظار مي‌رود ميزان صادرات نفت خام کاهش يافته و تمرکز بر اقتصاد مقاومتي، آنچه رهبر معظم انقلاب سال‌هاست برآن تاکيد مي‌کنند، بيش‌تر شود.
به‌طور کلي منطقه آذربايجان، منطقه‌اي پرپتانسيل از نظر وجود نفت و گاز نيست
سيد صالح هندي، مدير امور اکتشافات شرکت ملي نفت ايران هم تاييد مي‌کند که احتمال وجود هيدروکربن در شهرستان‌هاي بستان‌آباد و ميانه استان آذربايجان شرقي هم وجود دارد.
او مي‌گويد: مطالعات اوليه نشان مي‌دهد در اين دو شهرستان امکان وجود نفت و گاز وجود دارد و به همين خاطر اقدامات لازم را براي انجام عمليات اکتشافي و آغاز مطالعات در اين منطقه انجام مي‌دهيم.
اما هندي در عين حال يادآور مي‌شود که به‌طور کلي منطقه آذربايجان، منطقه‌اي پرپتانسيل از نظر وجود مقادير نفت و گاز نيست.
در همين حال که کارشناسان استخراج نفت از درياهايي به عمق 800متر را بدون صرفه اقتصادي عنوان مي‌کنند، ارتفاع تبريز از سطح دريا که از نزديک‌ترين شهرها به بستان‌آباد و ميانه است 1300الي 1500متر استاما مسئله مهم اين است که بر فرض، اگر نفت در آذربايجان شرقي وجود داشته باشد، آيا استخراج آن صرفه اقتصادي خواهد داشت؟
رويترز دوسال پيش در مقاله‌اي به نقل از مديران ارشد نفتي جهان، نوشت که استخراج نفت در خليج مکزيک آمريکا، درياي شمال، علي‌الخصوص منطق? نروژ، و برزيل مي‌تواند صرفه اقتصادي داشته باشد و استخراج نفت از آب‌هاي عميق جهان، به مراتب هزينه‌هاي بيش‌تري تحميل مي‌کند.
در همين حال که کارشناسان استخراج نفت از درياهايي به عمق800متر را بدون صرفه اقتصادي عنوان مي‌کنند، ارتفاع تبريز از سطح دريا که از نزديک‌ترين شهرها به بستان‌آباد و ميانه است 1300الي 1500متر است.
زمين‌شناسي نفت، علمي است که خاصيت و ويژگي‌هاي زمين را در رابطه با استخراج نفت و محاسبه صرفه اقتصادي آن بررسي مي‌کند. اين علم است که مي‌گويد چه مقدار از ميزان توليد نفت مي‌تواند در يک منطقه صرفه اقتصادي داشته باشد.
حتي بهره‌برداري از نفت دشت مغان به علت تراوايي بسيار کم مخزن، اقتصادي نيست
ميدان نفت دشت مغان در استان اردبيل، از نزديک‌ترين ميدان‌هاي نفت به آذربايجان شرقي است. اين ميدان نفت، در شمال غرب کشور، در استان اردبيل، در منطقه‌اي با وسعت 5?6کيلومتر مربع و در حوضه دشت مغان، مستقر مي‌باشد. ضخامت رسوبات در اين حوزه بيش از 8کيلومتر بوده و غني از طبقات شيلي- رسي است.
سرمايه‌گذاري مرحله اول شامل اکتشاف و عمليات اکتشافي آن را جمعاً معادل 141ميليون و 800هزار دلار تعيين شده بود. بر اين اساس، از مبلغ سرمايه‌گذاري مرحله اول، حداقل مبلغ 40ميليون و 300هزار دلار سرمايه‌گذاري به عنوان «تعهدات مرحله اکتشاف» شامل جمع‌آوري، پردازش و تفسير اطلاعات لرزه‌نگاري دو بعدي و حفر سه حلقه چاه اکتشافي در بلوک مذکور و مابقي براي عمليات تکميلي اکتشاف شامل جمع‌آوري، آمايش، تفسير لرزه‌نگاري و لرزه‌نگاري سه بعدي و حفاري يک حلقه چاه توصيفي با تأييد شرکت ملي نفت ايران انجام مي‌گيرد.
با اينکه توليد اين ميدان نفت را 4000ميليون دلار بشکه نفت اعلام مي‌کنند، اما يک زمين‌شناس نفت مي‌گويد: بهره‌برداري از نفت دشت مغان به علت تراوايي بسيار کم مخزن، اقتصادي نيست.+
محسن علي‌لو توضيح مي‌دهد: واقعيت اين است که اکتشاف و استخراج نفت هزينه‌هاي گزافي را تحميل مي‌کند، بر همين اساس تنها سرمايه‌گذاري در مخازني که ميزان تراوايي زيادي دارند، منطقي است.
صادرات غير نفتي استان آذربايجان شرقي ، به اقتصاد مقاومتي نزديک‌تر است
گرچه توجه به داشته‌هاي طبيعي، معادن و ذخاير کشور، يک ضرورت است اما مسئله اين است که چقدر مي‌توان به ذخاير محدود دل‌خوش کرد؟
درحالي که برخي مسئولان بر ضرورت کشف و استخراج نفت آذربايجان شرقي تاکيد مي‌کنند، صادرات غيرنفتي اين استان در سال گذشته از مرز 2ميليارد دلار گذشت. و اين به تعبير مقام معظم رهبري، يک گام مثبت به سوي اقتصاد مقاومتي است.
سوال مهم اينجاست که اگر به‌جاي 20درصد، 50درصد اقتصاد ايران به صادرات غيرنفتي وابسته بود، تحريم‌هاي آمريکا مي‌توانست در بازار ايران تشنج ايجاد کند؟ باز واژه تحريم به همين‌اندازه ترسناک بود؟
منبع: مهر