صنعت خودروسازي ايران تقريباً از سال هاي دهه 30 شمسي و قبل از کشورهايي چون کره جنوبي و چين شروع و با افت ‌و خيزهاي مختلفي مواجه شده و بالاخره در حال حاضر از جايگاه ويژه‌اي از لحاظ پيوندهاي بين بخشي در اقتصاد ايران برخوردار شده است.

اما آذربايجان و به ويژه کلان شهر صنعتي تبريز، نخستين پايه گذار و مادر صنعت خودروسازي ايران بوده است. از همان سال هاي دهه چهل، تبريز پيشتاز صنايع قطعه سازي، مجموعه سازي و خودروسازي ايران شد و با بنيان گذاري مجموعه هاي مادر صنعتي بزرگي به مانند مجتمع کارخانجات تراکتورسازي ايران، ايدم، موتوژن، گروه ماشين سازي، بنيان ديزل، بلبرينگ سازي، کمپرسورسازي، چرخشگر، پيستون سازي، هاکسيران ديزل، موتورسازان و صدها کارخانه بزرگ قطعه سازي و مجموعه سازي خصوصي، نقش پر رنگ و محوري را در صنعت خودروسازي ايران بر عهده گرفت و راهبر اين بخش عظيم از صنعت و اقتصاد ايران شد.

علاوه بر اين ها وجود نيروهاي کار ماهر و مهندسان خبره و متخصص در تبريز، اين شهر و صنايع بزرگش را رونق بخشيده و به کانون توسعه صنعت خودروسازي ايران بدل کرده بود.

اما روزگار گذشت تا اينکه آمارها نشان مان دهد که تبريز دارد نقش راهبري خود در صنعت خودروسازي ايران را از دست مي دهد؛ از سوي خودروسازان پايتخت و مسئولان دولتي روي خوشي نمي بيند و رفته رفته مشکلات اقتصادي و تحريم هاي بين المللي دست و پايش را مي بندد و رقباي تازه به دوران رسيده گوي سبقت را از تبريز پير مي ربايند.

چرا؟ چطور شد تبريزِ پير، عرصه رقابت را به رقيبان تازه به دوران رسيده سپرد و صنعت خودروسازي ايران اين همه مزيت بزرگ و آماده به کار اين شير پير را ناديده گرفت و ره به کوير گشود؟

چرا با اينکه «تبريز» همه مولفه ها و مزيت هاي خودروسازي را از سال هاي دور در خود پرورش و رشد داده، نتوانست صاحب يک خودروسازي تمام عيار شود و زنجيره اين صنعت را پس از سال ها از هم گسسته ديد؟

چه بر سر اين راهبر پير صنعت و تکنولوژي ايران آمده يا آورده شده که اينگونه واحدهاي قطعه سازي، مجموعه سازي و خودروسازي اش يکي پس از ديگري در گوشه اي آرام و بي خبر غزل خاموشي مي خوانند و عرصه رقابت را ترک مي کنند؟

آنچه که صنايع کشورمان و به خصوص قطعه سازان را آزار مي دهد، کاهش مداوم ارزش پول ملي، بي ثباتي بازار ارز و سرمايه، سياست هاي نادرست و انقباضي سيستم بانکي، قوانين ناکافي حمايت از توليد و اجراي ناقص آن ها و هزينه هاي سنگين بيمه تامين اجتماعي و نيز قوانين مالياتي است که مجالي براي تنفس توليد نمي دهد!

اما در اين ميان طي سال هاي اخير اجراي پر اشتباه و غلط سياست هاي خصوصي سازي هم سبب از دست رفتن پتانسيل بزرگي از صنايع مادر تبريز شد که به مثابه موتور محرکه صنايع قطعه سازي و ديگر صنايع پايين دستي عمل مي کردند.

اجراي نادرست سياست هاي خصوصي سازي سبب تشديد رکود و از دست رفتن بخش مهمي از ظرفيت توليد کشور شد. رکود، توقف و تعطيلي صنايعي که خروجي شان نه محصولات مصرفي که تجهيزات و کالاهاي سرمايه اي و اشتغال آفرين بود، موجب ضربه سنگيني بر پيکر نحيف صنايع آذربايجان شرقي و کشور شد.

بزرگترين صنايع تبريز به مانند بلبرينگ سازي تبريز، کمپرسورسازي تبريز، بنيان ديزل، ليفتراک سازي تبريز، گروه ماشين سازي تبريز و چندين و چند واحد بزرگ و مادر اين شهر که نقشي محوري در اشتغال، ايجاد ارزش افزوده و توليد کار براي ديگر صنايع داشتند به واسطه عملکرد سوال برانگيز سازمان خصوصي سازي عملا از رونق افتاده و برخي نيز به مانند کارخانه موتورساز «بنيان ديزل» طعم تلخ ويراني را چشيدند.

اما به غير از صنايع مادر منطقه صنعتي غرب تبريز، عمده ترين و موفق ترين صنايع تبريز به واسطه سرمايه گذاري بخش خصوصي ايجاد شده اند و در شرايط کنوني نيز انتظارها از بخش خصوصي براي نقش آفريني در توسعه صنعتي و اقتصادي آذربايجان به خصوص در صنعت قطعه سازي و خودروسازي بيشتر از هر زمان ديگري است.

بخش خصوصي واقعي هميشه در سرمايه گذاري هاي انجام يافته موفق و با برنامه ظاهر شده است و با کمترين هزينه ها، بيشترين بهره برداري ها را انجام داده است. انتظار از بخش خصوصي اقدام براي کار و توليد بيشتر و انتظار از مجلس و دولت صاف کردن راهي ست که سرمايه گذاران بخش خصوصي بايد طي کنند. سياست هاي دولت در اين آشفته بازار ارز بايد به سمت تقويت توليد باشد تا هر کس به دنبال سود ماندگار باشد، آن را در بخش توليد جستجو کند.

نيروي کار ماهر و نيروي مهندسي متخصص الزامي ترين مولفه براي توسعه صنعتي است و بحمدلله تبريز و آذربايجان زبده ترين مهندسان کشورمان را به خود مي بيند و به آن ها مي بالد. در همين حال بايد تاکيد کرد خسارت بارترين نتيجه عملکرد غلط سازمان خصوصي سازي در واگذاري صنايع بزرگ تبريز به بخش خصوصي غير واقعي و فاقد اهليت لازم، همين زايل شدن نيروي انساني متخصص صنايع استان بوده است.

صنعت قطعه سازي و خودروسازي يک صنعت پايه اي است و تبريز با دارا بودن صنايع بزرگ و مادر اين صنعت، مستعدترين منطقه کشور براي ايجاد قطب سوم خودروسازي کشور است. اين مهم نه به واسطه وجود اين صنايع مهم، بلکه به واسطه حضور متخصصان زبده اين صنعت در تبريز قابل تحقق است.

بخش خصوصي توانمند آذربايجان شرقي مي تواند و حتما قدرت اين کار را دارد که با ايجاد يک کنسرسيوم توانمند، بزرگ ترين قدم ها را براي ايجاد يک خودروسازي تمام عيار و قطب سوم خودروسازي ايران بردارد. بخش خصوصي نبايد چشم در دودکش اتاق هيات وزيران داشته باشد که دود سفيدي از آن بيرون بيايد و همه شرايط لازم را فراهم کند، بلکه مي بايد قدم در راه گذاشت و با اتکاء حداکثري به توان داخلي کار را پيش برد. البته در اين راه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي هم با عمل به وظايف ذاتي و همراهي خود، نقش شاياني در کمک به ايجاد قطب سوم خودروسازي ايران مي توانند داشته باشند.

اما در آخر همين هفته قطعه سازان، مجموعه سازان و خودروسازان آذربايجان شرقي در تبريز گرد هم خواهند آمد و اين يکي از بهترين فرصت هايي است که مي تواند براي اتفاق نظر و ايجاد کنسرسيوم مشترک براي کار و هم افزايي واحدهاي صنعتي مختلف باشد.

انتظار داريم بخش خصوصي توانمند آذربايجان شرقي در اين گردهمايي به نتيجه مشخص و قابل اجرايي براي کمک به رشد صنعت قطعه سازي و خودروسازي تبريز و بازيافت سهم حداکثري تبريز از اين صنعت استراتژيک کشور برسند.

اينجا تبريز و مهد صنعت قطعه سازي، مجموعه سازي و خودروسازي ايران است که واحدهاي بزرگ و استراتژيک پر تعدادي براي خدمت به صنعت خودروسازي کشورمان در خود پرورش داده است.

لازم است نمايندگان مجلس، مديران عالي دولت و استان به مسائلي که از آن سخن رفت دقت نظر داشته باشند و اجازه ندهند ظرفيت هاي بزرگ آماده به کار خودروسازي در آذربايجان شرقي ناديده گرفته شود؛ ما اميد بسياري به اين راه داريم...

منبع: نصر